Gedaanteverandering fort van Duffel dankzij vleermuizentunnel

Terug naar overzicht
Nieuwe vleermuizentunnel in het fort van Duffel (copyright: Kempens Landschap vzw)
do, 2012-09-20 14:33

Kempens Landschap heeft recent een vleermuizentunnel aangelegd op het fort van Duffel. Dankzij deze ingreep is ook het vooraanzicht van het fort van Duffel hersteld in zijn oude glorie. Dit project is mede mogelijk gemaakt door de steun van de dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid van de provincie Antwerpen en het Europees project Muren en Tuinen.

Meer dan alleen militair erfgoed

Het spoorwegfort van Duffel is niet alleen een belangrijke getuige van onze militaire geschiedenis. Het maakt tevens deel uit van het habitatrichtlijngebied ‘historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitats’. Het volledige habitatrichtlijngebied bestrijkt 359 ha en is beschermd omwille van de meervleermuis en de ingekorven vleermuis.

Uit de wintertellingen van de afgelopen jaren blijkt dat het fort van Duffel één van de minder belangrijke forten is voor vleermuizen. Echter na de uitvoering van inrichtingsmaatregelen voor vleermuizen in 2010 werd voor het eerst een ingekorven vleermuis gespot in het fort van Duffel. Hieruit blijkt dat het fort van Duffel potenties heeft om via passende inrichtingsmaatregelen uit te groeien tot een stapsteen voor vleermuizen binnen de fortengordel.

Een stapje verder in de inrichting voor vleermuizen

Gedeputeerde, en covoorzitter van Kempens Landschap, Inga Verhaert vertelt: “De Antwerpse fortengordel is een symbiose van natuur, erfgoed en zachte recreatie. Een evenwicht vinden tussen deze verschillende doelstellingen is echter niet evident. Met het fort van Duffel trachten Kempens Landschap, de gemeente Duffel en de provincie Antwerpen een voorbeeld te ontwikkelen waarbij via een aantal innovatieve maatregelen oplossingen aangedragen worden voor sites waar gelijkaardige evenwichten dienen gevonden te worden.”

In eerste instantie werd eind 2009 via een Uitgebreid Bosbeheerplan een set van samenhangende maatregelen uitgewerkt en een aangepast toegankelijkheidsreglement opgesteld. Op die manier werd o.a. bepaald welke ruimtes van het fort exclusief ingericht worden als verblijfplaatsen voor vleermuizen en welke ruimtes een gedeeld gebruik kennen, hoe opgaande vegetatie best beheerd kan worden zonder de geleidingsfunctie voor vleermuizen te storen en zo meer.

In tweede instantie heeft Kempens Landschap nu als pilootproject een vleermuizentunnel laten bouwen. Op die manier kan aan vleermuizen een alternatief winter- en zomerverblijf aangeboden worden. Deze tunnel fungeert als een extra, op zich zelf staande (lees: is niet verbonden met andere ruimtes in het fort) winter- en zomerverblijfplaats. De tunnel werd zo geconstrueerd dat deze deel uitmaakt van de specifieke glooiingen van de fortsite.

Constructie naar Nederlands voorbeeld

De tunnelconstructie is uniek voor Vlaanderen. Het ontwerp is afkomstig van de landschapsstichting Brabants Landschap uit Nederland, de zusterorganisatie van Kempens Landschap. De zijwanden en het plafond van de vleermuizentunnel werden opgebouwd uit stelconplaten en stalen H-profielen. Op de tunnel werd aarde gestort die afkomstig is van de aarden wal die tot voor kort dienst deed als brug. Met het recente herstel van de historische brug was de wal overbodig geworden en kon het oorspronkelijk uitzicht van het fort hersteld worden. Door de vleermuizentunnel en de brug tegelijkertijd te construeren kon de aarde van de wal op een nuttige manier herbruikt worden.

De tunnel is toegankelijk via een deur met invliegopening. Achter de deur wordt gewerkt met een sluis zodat wind en tocht vermeden worden. In de tunnel werden nog extra hanggelegenheden gecreëerd door verschillende ontwerpen van vleermuizenkasten op te hangen.

Financiële steun

De realisatie van de vleermuizentunnel was enkel mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees project Muren en Tuinen, een samenwerkingsproject tussen Franse, Engelse, Vlaamse en Nederlandse partners, en de dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid van de provincie Antwerpen.

Gedeputeerde, en tevens covoorzitter van Kempens Landschap, Peter Bellens, sluit af: “Met deze ingreep is het fortje van Duffel weer een stap verder in de opwaardering van het historisch gebouwenpatrimonium en tegelijkertijd creëren we extra verblijfsmogelijkheden voor vleermuizen. Van een integraal project gesproken! Dat is trouwens waar Kempens Landschap voor staat: landschappen - al dan niet met historische gebouwen - in hun alomvattendheid herstellen, opwaarderen en openstellen voor het grote publiek.”